دلایل ابتلا به شپش سر

شپش سر (Head lice) با نام علمی پدیکولوزیس (Pediculus humanus capitis)، حشره ریز قهوه ‌ای یا خاکستری‌رنگ است که از خون پوست سر انسان تغذیه می‌کند. شپش ماده‌ای چسبناک تولید می‌کند که هر تخم شپش را محکم به ساقه مو متصل میکند. این موجود اغلب روی پوست سر، پشت گوش و نزدیک خط گردن در پشت گردن لانه می‌کند. این حشرات از خون پوست سر تغذیه می‌کنند و مادامی‌که بر روی سر قرار داشته باشند بین 2 تا 4 هفته عمر می‌کنند. شپش‌ها در صورت تغذیه مناسب خیلی زود شروع به تخم‌گذاری و تکثیر می‌کنند و گسترش می‌یابند. تخم این موجودات از طریق ماده چسبناکی که از بدن مادر ترشح می‌شود به کف سر می‌چسبد و جدا کردن آن بسیار دشوار است. این تخم‌ها بسیار شبیه به شوره سر هستند و به همین دلیل تشخیص آنها مشکل است. شپش به‌ندرت روی بدن، مژه یا ابرو پیدا می‌شود. این موجودات ریز حتی در بهداشتی‌ترین شرایط هم می‌توانند بر روی پوست سر پیدا شوند و لزوماً در نتیجه عدم رعایت بهداشت ایجاد نخواهند شد.

چرخه زندگی شپش

چرخه زندگی شپش سه مرحله دارد:

1. نیت‌ها. تخم‌های شپش سر با عنوان نیت شناخته می‌شوند، تخم‌هایی گرد، به رنگ زرد مایل به سفید به اندازه یک گره بسیار کوچک. نیت‌ها در نزدیکی پوست سر ایجاد می‌شوند، به ساقه مو می‌چسبند و برای تخم گذاشتن به حرارت و گرمای بدن نیاز دارند که معمولاً شش تا نه روز طول می‌کشد تا تخم بگذارند.
2. نیف‌ها (پوره ها). تخم‌ها تبدیل به پوره می‌شوند و پوسته نیت خالی به ساقه مو چسبیده باقی می‌ماند. نیف‌ها اندازه یک سوزن ته گرد کوچک و به رنگ زرد هستند که تقریباً بعد از هفت روز، تبدیل به شپش بالغ می‌شوند.
3. شپش بالغ. شپش بالغ به اندازه سر سوزن است و در هر سمت خود، سه عدد پا دارد که تنها با خزیدن به حرکت در می‌آید و نمی‌تواند پرواز کند؛ اما سرعت حرکت بالایی دارد. شپش بالغ می‌تواند تا سی روز بر روی سر زنده بماند و در صورتی که از پوست سر جدا شود، به سرعت می‌میرد؛ چراکه برای زنده ماندن باید مرتب از خون انسان تغذیه کند.

علائم شپش

بسیاری از افرادی که مبتلا به شپش می‌شوند، در واقع هیچگونه علامتی ندارند و تشخیص شپش سر تنها با توجه به علائم کار دشواری است؛ چرا که تنها علامتی که مهم است همین وجود شپش است؛ اما زمانی که با علائم زیر مواجه شدید، بدانید که زمان بررسی دقیق تر رسیده است:

1. خارش مکرر و بدون دلیل سر و پوست سر
2. قرمزی و التهاب پوست سر و نزدیک خط رویش مو
3. مشاهده توده‌های ریز قرمز رنگ ناشی از خاراندن پوست سر
4. سخت شدن خوابیدن و تمرکز به دلیل خارش سر

دلایل ابتلا به شپش سر

شپش سر یک عارضه‌ی مسری است. خزیدن شپش روی سر شما می‌تواند باعث انتقال آن شود. دلایلی که ممکن است باعث انتقال شپش شوند عبارتند از:

• برخورد و تماس سر با سر فردی که به شپش مبتلا است.
• اشتراک‌گذاری وسایل شخصی (مثلاً شانه) با فردی که شپش سر دارد.
• استفاده از اقلام پارچه‌ای بلافاصله بعد از فرد مبتلا به شپش
• عفونت شپشی سر به شدت مسری است و اغلب در اثر تماس مستقیم منتقل می‌شود. عفونت بیشتر در کودکان و به ویژه در دختر بچه‌ها ایجاد می‌شود و انتقال عفونت از طریق تماس نزدیک سر با سر، تماس سر با وسایلی نظیر شانه، برس، روسری، ملحفه و تماس سر با وسایل تزئینی سر صورت می‌گیرد.

انواع شپش

شپش‌هایی که بر روی بدن انسان زندگی می‌کنند به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• شپش سر: پدیکولوس هومانوس کاپیتیس
• شپش بدن: پدیکولوس هومانوس کرپوس
• شپش عانه: فتیروس پوبیس که در ناحیه تناسلی وجود دارد و شپش خرچنگی نیز نامیده می‌شود.

شپش سر روی پوست سر زندگی می‌کند و می‌خزد و هر سه تا شش ساعت یک بار خون می‌مکد. شپش سر بزرگسالان دارای رنگ سفید مایل به نقره‌ای یا قهوه‌ای مایل به قرمز است و تقریباً به بزرگی دانه کنجد است. شپش ماده درون کیسه‌هایی به نام نیت تخم می‌گذارد که حدوداً یک میلی متر بلندی دارند و به بدنه مو نزدیک به پوست سر می‌چسبند. شپش ماده در طول عمر یک ماهه خود بیش از صد تخم می‌گذارد. حشره نوزاد (نیمف) پس از 3 تا 14 روز از پوست خارج می‌شود و ظرف یک روز باید از خون تغذیه کند تا زنده بماند. حشره‌های نوزاد، کوچک‌تر و روشن‌تر از حشره‌های بالغ هستند و پس از سپری شدن 9 تا 12 روز از نظر جنسی بالغ می‌شوند.

شپش بدن تخم‌گذاری را بر روی لباس یا وسایل خواب انجام می‌دهد و نیت‌ها روی الیاف می‌مانند و گاهی به موی بدن نیز می‌چسبند. نیت‌های شپش بدن بیضی شکل هستند و در طیف رنگی زرد تا سفید قرار دارند. حشره‌ها ممکن است تا 30 روز نیز از پوست خارج نشوند. حشره‌های نوزاد پس از خارج شدن از پوست ظرف 7 روز بالغ می‌شوند.

شپش عانه پاهای جلویی بلندی دارد و شبیه به خرچنگی بسیار کوچک است. شپش ماده عانه بزرگتر از گونه نر است. از پوست خارج شدن شپش‌های عانه یک هفته زمان می‌برد و حشره‌های نوزاد ظرف 7 روز بالغ می‌شوند.

تشخیص شپش سر

با نگاه دقیق به مو و پوست سر، لانه‌ها، نمف‌ها یا شپش‌های بالغ می‌توان شپش سر را تشخیص داد. یافتن نمف یا شپش بالغ ممکن است دشوار باشد. معمولاً فقط تعداد کمی از آنها وجود دارند. با این وجود لانه‌ها و رشک‌های نزدیک به پوست سر تأیید می‌کند که فرد به این بیماری مبتلا شده است. اگر مطمئن نیستید که فرد به شپش سر مبتلا باشد یا خیر، باید تشخیص توسط پزشک انجام شود. رشک‌های شپش سر به راحتی با میکروسکوپ قابل رؤیت هستند. در هنگام غربالگری استفاده از یک شانه مخصوص جهت تشخیص شپش بهتر از معاینه چشمی است.

مدت زمان ابتلا به شپش

زمانی که فردی به شپش آلوده می‌شود، معمولاً کمتر از بیست شپش بالغ را حمل می‌کند که البته اگر نسبت به درمان اقدامی صورت نگیرد، می‌توانند سه تا چهار هفته زنده بمانند؛ اما نکته مهم این است که شپش‌ها جفت می‌شوند و تخم‌های بیشتری تولید می‌کنند. در واقع شپش بالغ می‌تواند تا سی روز، هر روز تا شش تخم بگذارد و مدت زمان درمان تا حد زیادی به نوع درمان و همچنین میزان اثربخشی درمان بستگی دارد.

افراد در معرض ابتلا به شپش سر

شپش سر ممکن است در هر کسی رخ دهد؛ اما کودکان 3 تا 11 ساله به احتمال بیشتری مبتلا می شوند. همه افراد می توانند دچار شپش سر شوند و ابتلا به بیماری ارتباطی با تمیزی شخص یا محیط اطراف او ندارد. از آنجا که پنجه های شپش قادر به چسبیدن به برخی از موهای خاص هستند، کسانی که موهای فر دارند، کمتر از کسانی که نوع موهای نرم تری دارند تحت تأثیر قرار می گیرند. دختران بیشتر از پسران دچار شپش می‌شوند، احتمالاً به این دلیل که تمایل بیشتری به داشتن موهای بلندتر دارند.

درمان شپش سر

پزشک شما احتمالاً داروی بدون نسخه (OTC) را توصیه می کند که باعث از بین بردن شپش می شود. این داروها ممکن است تخم های تخم گذاری اخیر را از بین نبرند، بنابراین برای از بین بردن لاروها بعد از بیرون آمدن آنها، قبل از تبدیل شدن به شپش بزرگسال، یک معالجه مناسب با زمان مناسب معمولاً لازم است.

محصولات بدون نسخه (OTC)

داروهای OTC یک ترکیب شیمیایی استخراج شده از گل داودی است که برای شپش سمی است. قبل از استفاده از یکی از این روش های درمانی، موهای کودک خود را با شامپو و بدون نرم کننده بشویید. شستشوی مو با سرکه سفید قبل از شستشو ممکن است به جدا شدن آنها از مو کمک کند. دستورالعمل های موجود در بسته را برای مدت زمان باقی ماندن دارو در مو دنبال کنید و موها را با آب گرم بشویید.

داروهای OTC شامل موارد زیر است:

پرمترین (Nix). پرمترین نسخه مصنوعی پرترین است. پرمترین باعث از بین رفتن لاروها نمی شود و لازم است که درمان 9 تا 10 روز پس از اولین استفاده تکرار شود. عوارض جانبی ممکن است قرمزی و خارش پوست سر باشد.

پرترین با مواد افزودنی (Rid). در این داروی OTC، پرترین با ماده شیمیایی دیگری ترکیب می شود که اثربخشی آن را افزایش می دهد. این محصول فقط شپش ها را از بین می برد و لازم است 9 تا 10 روز پس از اولین درمان دوباره استفاده شود. عوارض جانبی ممکن است شامل خارش و قرمزی پوست سر باشد. اگر به گل داوودی یا گل محمدی حساسیت دارد، نباید از پرترین استفاده شود.

داروهای تجویز شده

در بعضی از مناطق جغرافیایی، شپش نسبت به داروهای OTC مقاومت نشان داده است. همچنین، ممکن است درمان OTC به دلیل استفاده نادرست از جمله تکرار نکردن درمان در زمان مناسب، از کار بیفتد. اگر استفاده صحیح از درمان OTC به نتیجه نرسیده باشد، پزشک ممکن است یک نسخه درمانی را توصیه کند. این شامل:

• ایورمکتین (Sklice). ایورمکتین برای شپش سمی است. این ماده برای استفاده در افراد 6 ماه به بالا مجاز است. می توان آن را یک بار برای خشکی مو استفاده کرد و بعد از 10 دقیقه با آب شستشو داد. ایورمکتین همچنین به صورت قرص موجود است که از طریق دهان مصرف می شود.
• اسپینوساد (Spinosad) برای استفاده با افراد 6 ماه به بالا مجاز است. می توان آن را روی موهای خشک قرار داد و بعد از 10 دقیقه با آب گرم شستشو داد. شپش و لکه ها را از بین می برد و معمولاً نیازی به درمان مکرر ندارد.
• مالاتیون.( Malathion )برای استفاده در افراد 6 سال به بالا مجاز است. لوسیون زده شده، گذاشته می شود تا به طور طبیعی خشک شود و پس از هشت تا 12 ساعت شستشو داده می شود. این دارو دارای محتوای الکل زیاد است، بنابراین نمی توان آن را با سشوار یا نزدیک شعله باز استفاده کرد. در صورت لزوم، مالاتیون می تواند هفت تا نه روز پس از اولین درمان مجدداً اعمال شود.

پیشگیری از شپش

• خودداری از استفاده مشترک از وسایلی که مستقیماً با سر و بدن انسان تماس دارند نظیر شانه ها، حوله ها، ملافه ها؛ رو بالشی و لباس های آلوده فرد مبتلا.
• اجتناب از فعالیت هایی که منجر به تماس سر اشخاص با یکدیگر می شوند.
• قرار ندادن وسایل و لباس ها داخل کمدها و قفسه های مشترک

عوارض شپش سر

• خارش شديد پوست به علت تلقيح ماده بزاقي و مواد دفعي شپش به زير پوست
• پوسته پوسته شدن و ضخيم شدن پوست در اثر خاراندن زياد
• بروز عفونت هاي ثانويه باكتریالبه دنبال خاراندن زياد پوست (مثل زرد زخم و ...)
• شپش تن، ناقل بيماري هاي همچون تيفوس همه گير، تب راجعه همه گير، تب خندق مي باشد.

مهمترين عارضه شپش، خارش شديد می باشد.

• چرا دچار خارش پوست میشویم؟
  تاریخ انتشار : 1400-05-31تاریخ بروز رسانی : 1400-06-01


• رفع ضایعات عروقی با لیزر ان دیاگ
  تاریخ انتشار : 1400-03-10تاریخ بروز رسانی : 1401-09-20


• بیماری لوپوس چیست؟
  تاریخ انتشار : 1400-12-24تاریخ بروز رسانی : 1400-12-28


• بیماری گال چیست ؛ چه علائمی دارد و چگونه درمان میشود؟
  تاریخ انتشار : 1401-01-11تاریخ بروز رسانی : 1401-01-14


• انواع بیماری ها و عفونت های قارچی پوست
  تاریخ انتشار : 1401-01-07تاریخ بروز رسانی : 1401-01-09